Over oorzaak en gevolg

Verzekeraars zijn goed in het verzamelen van statistische informatie. En dus weten we sinds kort, om het nieuwsbericht van het Verbond van Verzekeraars te citeren, ‘roze auto’s veroorzaken de meeste aanrijdingen’. Dat is nieuws dat (in elk geval bij mij) een glimlach oproept. Maar ook een grimas. Want kennis is nooit vrijblijvend en zeker niet in deze tijd van big data.

Al in de eerste zin van het nieuwsbericht wordt de kop gecorrigeerd: ‘bestuurders van roze auto’s veroorzaken de meeste aanrijdingen’. Dat leidde bij een minder geëmancipeerde krantenlezer tot de reactie: ‘maak daar dan maar “bestuursters” van. Want welke man rijdt er nu in een roze auto?’. Waarop de discussie zich verplaatste naar dat onderwerp: wie rijden er eigenlijk in roze auto’s? Mannen of vrouwen?

Het is begrijpelijk dat het onderzoek van het Centrum voor Verzekeringsstatistiek zich daar niet op richtte, want verzekeraars mogen bij hun acceptatiebeleid en premietarieven toch geen verschil maken tussen mannen en vrouwen. Als inderdaad zou blijken dat in roze auto’s vooral vrouwen rijden, dan zou dat de (bij mijn weten nooit fatsoenlijk wetenschappelijk onderbouwde) stelling onderuit halen, dat vrouwen juist minder aanrijdingen veroorzaken. Maar het is zelfs heel onwaarschijnlijk dat vooral vrouwen (en/of lhbti-ers) in roze auto’s rijden. Er zijn bedrijven die roze als bedrijfskleur hebben. In hun roze auto’s rijden hoofdzakelijk mannen. En omdat er nu eenmaal niet zo heel veel roze auto’s in ons land rondrijden (ten tijde van het onderzoek 3536) denk ik dat verhoudingsgewijs juist mannen vaker in een roze auto rondrijden. Maar tsja, zeker weet ik dat ook niet.

Wat ik wel zeker weet, is dat verzekeraars steeds meer doen met big data en met algoritmes. De big data vormen de gegevens; de algoritmes bepalen wat het effect op het acceptatiebeleid van verzekeraars is. Hoe die algoritmes precies werken, weten maar weinigen. In elk geval zal geen medewerker van een verzekeraar of een intermediair kunnen uitleggen welk effect ‘een roze auto’ heeft op het acceptatiebeleid en het premietarief van verzekeraars. U mag dus niet uitsluiten dat ‘roze auto’s’ straks even slecht verzekerbaar zijn als witte bestelbusjes of taxi’s.

Op dat moment zal T-Mobile (die het grootste roze wagenpark runt) vast en zeker besluiten om voortaan met groene auto’s te gaan rijden. Die veroorzaken volgens hetzelfde onderzoek de minste schade en worden dus aanmerkelijk goedkoper in de verzekering. Dat in die groene auto’s dan dezelfde bestuurders gaan rijden als nu in die roze auto’s, is iets dat de algoritmes ontgaat. Big data worden pas big data als er enige tijd is verstreken. Statistiek en big data zeggen iets over het verleden, niet over de toekomst.

Maar als ik verzekeringsadviseur zou zijn, zou ik wel weten welke kleur auto ik mijn klanten zou adviseren.