Naast boetes bestaan ook gevoelsboetes

Hoe komt het toch dat veel financiëledienstverleners denken dat de AFM veel boetes uitdeelt, terwijl dat niet of nauwelijks het geval is? Kennelijk heb je naast gevoelstemperatuur ook gevoelsboetes.

Afgelopen maandag hebt u naar een NIBE-SVV-webinar over zorgplicht kunnen kijken. Misschien hebt u dat ook wel gedaan, want meer dan 800 deelnemers hadden zich aangemeld. (Als u het gemist hebt, u kunt het webinar binnenkort terugkijken via nibesvv.nl). Tijdens dat webinar werd aan de kijkers gevraagd: ‘hoeveel boetes denkt u dat de AFM dit jaar heeft uitgedeeld in verband met het niet-nakomen van de zorgplicht?’. De kijkers mochten kiezen uit drie antwoorden: nul boetes, 3 boetes of 12 boetes. Een ruime meerderheid koos voor 12 boetes. Het juiste antwoord (14%) was nul boetes. Maar het gevoel bij 86% van de financieeldienstverleners is dus anders. Hoe komt dat?

Mijn inschatting is dat veel financieeldienstverleners het thema ‘zorgplicht’ volledig toeschrijven aan de Wft. Elke keer als een rechter of Kifid oordeelt dat in een bepaalde situatie de zorgplicht niet (of niet behoorlijk) is nagekomen, voelt dat voor veel financieeldienstverleners als een rechtstreekse consequentie van de Wft.

Maar zorgplicht en Wft hebben niet zo veel met elkaar te maken als vaak gedacht wordt. Zorgplicht is meestal: gewoon je werk als financiëledienstverlener fatsoenlijk verrichten. Want dat is nou eenmaal de taak van een professionele dienstverlener. Daar mag de klant op rekenen, daar betaalt hij (linksom of rechtsom) voor. Inderdaad: in de Wft worden enkele, eigenlijk vanzelfsprekende minimumeisen aan die zorgplicht gesteld (zoals: je moet je klant informeren over wat je eigenlijk aanbiedt). Maar verreweg de meeste zorgplicht die een financieeldienstverlener heeft, vloeit niet voort uit de Wft, maar uit zijn contractuele relatie met de klant. Advies, bemiddeling en begeleiding tijdens de looptijd beloven is niet vrijblijvend. Belofte maakt schuld.

Uitspraken van rechters en Kifid gaan bijna altijd om die contractuele zorgplicht, niet om de Wft-zorgplicht. Het gaat daarmee ook niet om boetes, maar om schadevergoedingen, omdat er ergens iets fout ging. Zo’n zorgplichtfout kost de financiëledienstverlener vaak geld. Dat voelt kennelijk als een boete van de AFM.

De AFM kijkt wel uit met het snel geven van boetes. Veel te omslachtig en nauwelijks effectief als het om gedragsverandering gaat. Daar zijn ze aan de Vijzelgracht veel te slim voor.