Discriminerende banken of dubieuze taalspelletjes

Je hebt vragen die iemand in een kwaad daglicht stellen al vóór het antwoord is gegeven. Zoals: ‘Hoe vaak slaat u uw vrouw?’ De Tweede Kamerleden Alkaya en Van Kent houden niet zo van banken en doen iets soortgelijks als zij de minister van Financiën vragen stellen over ‘discriminatie door de financiële sector’.

De vragen bleken ingegeven te zijn door een uitspraak van Kifid. Een bank had een klant een bepaalde kredietfaciliteit geweigerd. Die specifieke kredietfaciliteit stelde de bank aan klanten ouder dan 61 jaar niet meer beschikbaar vanwege de (meer) onzekere inkomenssituatie en haar zorgplicht overkreditering te voorkomen. Kifid had de klacht terecht afgewezen. Onderscheid maken naar leeftijd is bij kredietverlening niet in strijd met de wet en in dit geval ook niet in strijd met de redelijkheid. ‘Leeftijdsdiscriminatie’, zo zeiden de heren Alkaya en Van Kent, waarmee ‘het vertrouwen in de financiële sector is aangetast’.

De vraag is wat je met de term ‘discriminatie’ bedoelt. Feitelijk betekent ‘discriminatie’: het maken van onderscheid. Dat doet iedereen iedere dag en dat is niet verboden. Ook onderscheid maken naar leeftijd is niet verboden. Verzekeraars doen dat nog vaker dan banken. Elke levens- en AOV-verzekeraar maakt onderscheid naar leeftijd. Sommige autoverzekeraars accepteren geen verzekeringsaanvragen van verzekeringnemers onder de 24 of boven de 70 en als zij dat wel doen, dan gelden al snel andere tarieven. Verzekeren is gebaseerd op het solidariteitsbeginsel, maar evenzeer op het afbakenen van gelijksoortige risico’s. De overheid maakt misschien nog wel het meeste onderscheid naar leeftijd: stemrecht, leerplicht, minimumloon, AOW: allemaal leeftijdsgebonden. Daar is dus niets onfatsoenlijks, laat staan onrechtmatigs aan.

Maar maatschappelijk heeft het woord ‘discriminatie’ zijn neutrale betekenis van ‘onderscheid maken’ verloren. Iemand die het woord discriminatie gebruikt, suggereert dat er een onrechtmatig, een verboden onderscheid wordt gemaakt. Dat doen beide Tweede Kamerleden hier en dat vind ik onfatsoenlijk. Van mij mogen zij vinden dat onderscheid maken naar leeftijd ongewenst is, maar dat is iets anders als suggereren dat het hier onrechtmatig gebeurt. Als iets wat wettelijk verboden is. Dat is een Trump-techniek.

De minister laat het gladjes van zich afglijden. Hij is tegen elke vorm van discriminatie, zo laat hij weten en met hem het gehele kabinet. En nee, deze uitspraak wordt niet betrokken bij de lopende evaluatie van Kifid, want die evaluatie ziet niet op de inhoudelijke juridische beoordeling door Kifid in individuele zaken.

Als laatste (prachtig, prachtig): de minister laat beide heren weten een beroep op banken te doen ‘om oog te hebben voor de menselijke maat door samen met de klant te kijken wat er wél mogelijk is op basis van de individuele situatie’.