Meer druk op banken met nationale witwasaanpak

Nadat toezichthouder DNB onregelmatigheden constateerde, moet ABN AMRO al zijn particuliere klantdossiers gaan doorlichten en nagaan of haar klanten zich niet bezighouden met illegale zaken als het witwassen van geld.

Moeite

De gebeurtenissen bij ABN AMRO tonen aan dat de problemen bij ING en Rabobank niet op zichzelf staan. Hoewel er al een uitgebreid wettelijk kader bestaat – denk bijvoorbeeld aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en de Wet op het financieel toezicht (Wft) – hebben de banken moeite met het adequaat uitvoeren van de poortwachtersfunctie.

Tijd voor extra maatregelen

Het kabinet vindt het nu tijd voor extra maatregelen. Die moeten leiden tot een betere bestrijding van witwassen en er vooral voor zorgen dat de banken en andere financiële instellingen hun poortwachtersfunctie beter kunnen vervullen. In juli van dit jaar presenteerden de ministers Hoekstra en Grapperhaus daarom de Nationale aanpak witwassen.

Nationale aanpak

De aanpak van de 2 ministers is gebaseerd op 3 pijlers:

1. Het verhogen van barrières: dit moet het voor criminelen moeilijker maken het financiële stelsel te misbruiken. Zo moet er meer transparantie komen over juridische entiteiten en bedrijfsconstructies. Dit sluit aan bij de invoering van het UBO-register per januari 2020. Ook willen de ministers vanaf 2021 betalingen verbieden met grote sommen contant geld (meer dan € 3.000 mag dan niet meer). Ook willen ze het 500 eurobiljet afschaffen en de cryptovaluta reguleren door aanbieders van crypto wallets en omwisseldiensten onder de Wwft te brengen.

2. Het vergroten van de effectiviteit van de poortwachtersfunctie en het toezicht: te realiseren door onder andere betere informatie-uitwisseling tussen banken, het opstellen van een zwarte lijst van witwassers, Europees toezicht in plaats van alleen nationaal en door het bevorderen van kennisdeling tussen financiële instellingen onderling over hun rol als poortwachter.

3. Het versterken van opsporing en vervolging: door toezichthoudende organen toe te staan informatie te delen met partijen die witwassen bestrijden. Ook willen de ministers automatisering van het verwijzingsportaal bankgegevens, die partijen als FIU-Nederland en de Belastingdienst kunnen raadplegen wanneer vermoedens van witwassen bestaan. Verder onderzoeken ze de mogelijkheden van maatschappelijke herbestemming van afgepakt vastgoed in Nederland.
Minister Grapperhaus maakte begin augustus ook bekend meer geld in mankracht en IT-systemen te willen steken ten behoeve van FIU Nederland.
 
> Meer over de plannen leest u in de aanbiedingsbrief van de ministers.

Melden

Bij de witwaspraktijken draait het om veel geld. Het jaarverslag van de Financial Intelligence Unit (FIU) maakte onlangs melding van een recordbedrag van € 9,5 miljard aan financiële transacties die de FIU in 2018 in Nederland verdacht heeft verklaard. Bij FIU-Nederland moeten meldplichtige instellingen volgens de Wwft ongebruikelijke transacties melden.

Meldcultuur

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is positief over de aangekondigde maatregelen van de ministers. Zelf heeft de AFM het tegengaan van witwassen als 1 van de 7 speerpunten van beleid gedefinieerd voor 2019. Volgens de AFM hebben de financiële instellingen de volgende 3 verantwoordelijkheden:

1. voorkomen dat criminelen het uit misdaad verkregen geld kunnen witwassen;
2. voorkomen dat personen en organisaties waarop sancties rusten, kunnen deelnemen aan het financieel systeem;
3. voorkomen dat personen en organisaties kunnen profiteren van fraude en corruptie.

Belangrijk is dat instellingen ongebruikelijke transacties melden. Maar uit onder andere onderzoek van de AFM bij beleggingsondernemingen blijkt dat het daaraan schort. Het is voor medewerkers lang niet altijd duidelijk wanneer ze een transactie moeten melden bij FIU, aldus de AFM. Reden voor de AFM om een hand-out samen te stellen met voorbeelden van situaties wanneer alertheid is vereist:

Situaties die om alertheid vragen

• De cliënt wil geen openheid van zaken geven
• De cliënt is gevestigd in een hoog risicoland
• De herkomst van vermogen en/of UBO is niet herleidbaar
• Er heeft mogelijk in het verleden een ongebruikelijke transactie plaatsgevonden
• De cliënt wordt vanwege integriteitsredenen niet geaccepteerd

• Er zijn afwijkende stortingen of opnames (in omvang en aard)
• Herkomst van vermogen is onduidelijk en de cliënt wil geen openheid geven
• Opnames passen niet bij vooraf gesteld beleggingsdoel of transactiepatroon
• Gegevens worden tussentijds aangepast (adres, tegenrekening, machtigingen)

• Het is onduidelijk waarom de cliënt (voortijdig) afscheid neemt
• Het afscheid past niet bij het vooraf gestelde cliëntprofiel
• De cliënt vertrekt naar een beleggingsonderneming uit een hoog risicoland.

​Bron: AFM

Hoe alert bent u?

Weet u wanneer u te maken heeft met een ongebruikelijke transactie? Volgens de wet moet een medewerker van een financiële instelling in staat zijn om ongebruikelijke transacties te herkennen en dan adequaat te reageren. Dat geldt zeker voor hen met klantcontact.

Heeft u klantcontact en wilt u uw kennis en vaardigheden aanscherpen? Meld u dan aan voor de nieuwe training ‘Wwft voor iedereen met klantcontact’. U kunt al beginnen met de training op 18 september.