Een wettelijke waarborg voor onafhankelijk advies

Voor een klant is het uitermate lastig om onafhankelijk advies te herkennen. Daarom verdient onafhankelijk advies een wettelijk label, een beschermde titel. Ik ben voor. Maar is de markt dat eigenlijk ook?

Met enige regelmaat wordt gepleit voor het herkenbaar maken van ‘onafhankelijk advies’. De terechte gedachte daarachter is dat de klant meer gebaat is met onafhankelijk advies, dan met partijdig advies. Maar het probleem is dat de gemiddelde klant onafhankelijk advies niet kan onderscheiden van partijdig advies. Daarvoor is de financiële dienstverlening – hoe transparant ook – veel te onbegrijpelijk voor de klant. Een wettelijk beschermde titel (label, keurmerk) zou daarbij helpen. Het lijkt mij een sympathiek idee, hoewel ik me realiseer dat veel klanten ook daaraan geen aandacht zouden schenken.
 
Voordat je tot zo’n titel komt, moet er wel een lastig probleem worden opgelost: wie geven eigenlijk onafhankelijk advies? Dat lijkt op het oog een eenvoudige vraag, maar in de verzekeringswereld werd daar 40 jaar geleden al over gediscussieerd. Dat heeft nooit tot overeenstemming geleid. En toen had je nog geen hinderlijk provisieverbod.
 
Om maar een paar voorvragen te definiëren: wat betekent ‘onafhankelijk’? Betekent dat alleen dat de adviseur uit alle aanbieders kan kiezen? Of betekent ‘onafhankelijk’ dat het de adviseur geen bal uitmaakt of de klant uiteindelijk een financieel product koopt? Een hypotheekadviseur die uit alle hypotheekverstrekkers kan kiezen, lijkt op dat gebied onafhankelijk te kunnen adviseren. Maar is dat ook zo als de aandelen van zijn bedrijf (deels) in handen zijn van een hypotheekverstrekker? En adviseert die onafhankelijke hypotheekadviseur ook over een opstal- en inboedelverzekering? Zo ja: zelfs als hij ook daarvoor uit alle aanbieders kan kiezen, is zijn beloning afhankelijk van de keuze die de klant maakt. Hoe onafhankelijk is zijn advies dan?
 
Omgekeerd: een klant krijgt van een hypotheekadviseur van ING vast geen hypotheek van de Rabo geadviseerd. Dat is dus geen onafhankelijk advies. Maar diezelfde adviseur van ING mag misschien weer in alle aanbieders van verzekeringen adviseren. Als een adviseur aan een klant moet gaan uitleggen dat hij voor het ene product wel onafhankelijk adviseur is en voor een volgend product weer niet, dan zijn we – denk ik – niet veel opgeschoten. Zeker de klant niet.
 
Het zou het mooist zijn onafhankelijk advies te definiëren als: (1) zaken mogen doen met heel veel aanbieders, maar natuurlijk geen aanbieders of volmachtbedrijven die op een of andere manier met het bedrijf verbonden zijn en (2) qua beloning op geen enkele wijze afhankelijk van beloningen door aanbieders. Dus ook geen provisie voor het advies (en de bemiddeling!) in producten die niet onder het provisieverbod vallen. Is daarvoor draagvlak te vinden in de markt? Ik hoop het van harte. Dan ben ik vóór!