De nieuwe cultuur is nog ver weg

Regelmatig kunt u horen dat het de financiële wereld ernst is met de noodzakelijk geachte cultuurverandering. In woorden. Maar komt dat ook in het gedrag tot uiting?

U hebt vast en zeker meegekregen dat het rommelt in de top van ABN Amro. Volgend jaar vertrekt Gerrit Zalm en zijn opvolging is nog niet geregeld. De sappige details kunt u lezen in onder andere Het Financieele Dagblad en de Telegraaf. Daar ga ik het niet over hebben.
 
Waar ik het wel over wil hebben, is hoe die verhalen tot stand komen. Kennelijk zijn er nogal wat mensen in de top van die bank, tot in de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen toe, die er geen been in zien om allerlei smeuïge details naar buiten te brengen. Details over vaak oncontroleerbare tekortkomingen of dubieuze karaktertrekken van eventuele kandidaten voor de opvolging en over gegeven en later weer ingetrokken loyaliteitsverklaringen. Dat naar buiten brengen gebeurt dan geheel anoniem natuurlijk, althans: degenen die het naar buiten brengen willen graag anoniem blijven; de collega’s waar zij het graag over willen hebben, noemen zij wel bij naam.
 
Je kunt je afvragen hoe dergelijk gedrag zich verhoudt tot de gewenste en volgens velen in de sector al goeddeels bereikte cultuurverandering. En, om het iets concreter te maken, tot de beroepseed die al deze betrokkenen hebben afgelegd. Want voor zover deze anonieme bronnen de beroepseed voor beleidsbepalers hebben afgelegd (in elk geval de leden van de Raad van Bestuur en van de Raad van Commissarissen, maar ook andere beleidsbepalers hoog in de organisatie) hadden zij die eed toch niet meer scherp op het netvlies. Want daarmee hebben zij toch echt beloofd ‘integer en zorgvuldig te handelen’, ‘geheim te houden wat is toevertrouwd’, ‘geen misbruik te zullen maken van kennis’, ‘zich open en toetsbaar op te stellen’ en ‘zich in te spannen het vertrouwen in de financiële sector te bevorderen’. Ik zie niet in hoe dat samengaat met het anoniem op gang zetten van een geruchtenstroom om redenen waarnaar ik liever niet wil raden.

Voor zover de betrokken medewerkers ‘alleen maar’ de gewone beroepseed (voor alle andere bankmedewerkers) hebben afgelegd: óók daarin staan begrippen als integer, zorgvuldig, naleven van gedragscodes en het vertrouwen in de financiële sector centraal.
 
Een maand geleden concludeerden DNB en AFM dat banken en verzekeraars van het invoeren van de beroepseed serieus werk hadden gemaakt. Ik stel een vervolgonderzoekje voor, dat zich richt op de naleving. Niet in woord, maar in gedrag. Want die artikelen over de opvolging van Gerrit Zalm maken in elk geval één ding duidelijk: die beweerdelijke nieuwe cultuur waar de financiële sector zich zo graag verbaal op laat voorstaan, is nog niet in het gedrag van alle bestuurders terug te vinden.