Aanpak witwassen wordt aangescherpt
Het kabinet zet extra stappen om witwassen te voorkomen. Zo wil het kabinet onder andere het toezicht op niet-financiële instellingen zoals cryptoaanbieders, notarissen en advocaten verbeteren. Die instellingen moeten de Wwft (en ook sanctiewetgeving) beter gaan toepassen.
Dit schrijven de ministers Kaag van Financiën en minister Yeşilgöz-Zegerius van Justitie en Veiligheid in de nieuwe beleidsvisie aanpak witwassen die ze naar de Eerste en Tweede Kamer hebben gestuurd.
In de nieuwe beleidsvisie geven de ministers ook aan dat ze tegelijkertijd de ongewenste gevolgen van de strenge regelgeving willen tegengaan, zoals het niet kunnen openen van een bankrekening door mensen uit sectoren met een hoog witwasrisico, zoals sekswerkers, autohandelaren en verenigingen en stichtingen. Een Wwft-instelling zoals een bank, behoort een individuele afweging te maken van elke klant en een individuele klant niet te weigeren enkel op basis van een sectorbreed witwasrisico. Ze benadrukken daarbij dat het belangrijk is dat de Wwft ook voor kleine Wwft-instellingen uitvoerbaar blijft en dat de lasten voor deze financiële instellingen proportioneel blijven.
Verder vinden Kaag en Yeşilgöz-Zegerius dat nog beter zicht nodig is op de effectiviteit van de antiwitwasaanpak. Daarom gaan ze monitoren of de aanpak werkt, zodat deze eventueel aangepast en verbeterd kan worden. Dit willen ze doen in samenwerking met de betrokken publieke en private partijen.
Evaluatie van de FATF
De ministers reageren daarmee op diverse (inter)nationale onderzoeken naar de Nederlandse witwasaanpak, waaronder het evaluatieonderzoek van de Financial Action Task Force (FATF) – een internationale organisatie die zich onder meer focust op de bestrijding van witwassen.
Uit de evaluatie van de FATF die in augustus is gepubliceerd, blijkt dat de Nederlandse basis van de aanpak van witwassen en terrorismefinanciering goed op orde is. Wel is op een aantal terreinen verbetering noodzakelijk.
Goed op orde
De FATF omschrijft de Nederlandse aanpak van witwassen als een robuust systeem en is heel positief over de binnenlandse samenwerking en coördinatie op zowel beleids- als operationeel niveau. In de samenwerking met private partijen en de non-profitsector loopt Nederland voorop. Ook de internationale samenwerking en het intensieve en innovatieve gebruik van data en financiële inlichtingen in strafrechtelijke onderzoeken zijn positieve punten.
Kritiek van FATF op uitvoering en naleving Wwft
De belangrijkste kritiekpunten van de FATF zijn:
- Sancties: met name vindt de taskforce de strafmaat bij zeer ernstige en complexe zaken voor witwassen veel te laag. De sancties voor witwassen zijn te mild voor criminelen en fraudeurs. Ook banken die hun klantdossiers niet op orde hebben zouden daar te makkelijk mee wegkomen. Nederlandse toezichthouders steunen nog altijd teveel op informele sancties en waarschuwingen. De sancties hebben daarom volgens deze organisatie een onvoldoende afschrikkend effect. Nederland zou het straftoemetingsregime voor witwasdelicten moeten herzien, stelt de FATF.
- Toezicht: het toezicht op de naleving van de Wwft door de poortwachters kan volgens de FATF beter, evenals de naleving van de Wwft door de poortwachters. FATF doet de aanbeveling om vooral aan de slag te gaan met de naleving door niet-financiële beroepsgroepen als notarissen, advocaten en handelaren en het toezicht (frequentie, omvang en intensiteit van de controles) daarop te verbeteren.
Ook wijst de FATF op het gebrek aan een toezichthoudende instantie voor non-profitorganisaties (NPO’s). FATF betwijfelt of het bestaande vrijwillige regelgevingskader genoeg is om malafide NPO’s op te sporen.
Nederland zou de voor het toezicht benodigde middelen moeten opschalen. Ook moeten meer middelen worden ingezet om activiteiten zonder vergunning aan te pakken, zoals ondergronds bankieren en illegale trustdienstverlening. - UBO-register: het UBO-register trad op 27 september 2020 in werking. Toen werd het verplicht om de uiteindelijke belanghebbenden (UBO’s) achter juridische entiteiten te registreren in het register. Zo moet voorkomen worden dat criminelen juridische entiteiten gebruiken om zo buiten het zicht van autoriteiten en maatschappelijke organisaties te blijven. Maar de registratie gebeurt nog onvoldoende. Het UBO-register was begin 2022 nog maar voor 40% gevuld. Dat maakt het ook lastig om het register als informatiebron te gebruiken bij de verificatie van de UBO (in het kader van KYC: know your customer). Nederland doet er goed aan om zich meer in te spannen voor een gevuld UBO-register, adviseert de FATF. Lees ook ons eerder gepubliceerde artikel over het UBO-register.
DNB - Doelgerichtere aanpak: hoge en lage risico’s
In september 2022 bracht De Nederlandsche Bank (DNB) het rapport ‘Van herstel naar balans’ uit. Daarin pleit de bank voor een doelgerichtere aanpak tegen witwassen. Dat wil zeggen een meer risicogebaseerde benadering en een betere risico-identificatie van klanten. DNB wil een beperktere inspanning bij lage risico’s en een grotere inspanning bij de hogere risico’s. DNB gaat financiële instellingen daarbij helpen door meer ‘guidance’ te geven over de benaderingen bij lage risico’s. Ook wil de bank een bredere inzet van technologische innovatieve oplossingen om de witwasaanpak gerichter te maken.
Wetsvoorstel naar de Tweede Kamer
De ministers hebben op 21 oktober 2022 het wetsvoorstel plan van aanpak witwassen naar de Tweede Kamer gestuurd. Het wetsvoorstel beoogt de mogelijkheden voor informatie-uitwisseling uit te breiden ten behoeve van de poortwachtersfunctie. Het wordt dan voor banken makkelijker om de transacties van hun cliënten gezamenlijk te monitoren. Criminelen stallen hun geld vaak bij verschillende banken om zo onder de radar te blijven. Met gezamenlijke transactiemonitoring kunnen banken beter ongebruikelijke transactiepatronen in beeld krijgen. De verwachting is dat dit leidt tot betere ‘hits’ en zodoende bijdraagt aan een effectievere aanpak van witwassen.
Een andere maatregel uit het wetsvoorstel is dat banken verplicht worden om specifieke risico’s met elkaar uit te wisselen. Op deze manier kunnen criminelen niet shoppen bij banken en hoeven de banken geen dubbel werk te doen.
Meer informatie
- Lees de nieuwe Beleidsagenda aanpak witwassen van de ministers Kaag en Yeşilgöz-Zegerius
- Bekijk het wetsvoorstel
- En heb je onze recent verschenen whitepaper ‘Compliance, een vak in beweging’ al gelezen? Vraag hem gratis aan.
