Falend kwaliteitsbeleid en een terechte boete

De rechter lijkt de AFM voor de voeten te lopen als de AFM een instelling beboet omdat de zorgplicht structureel niet op orde is. Ik hoop dat dat vonnis in hoger beroep geen stand houdt.

De AFM heeft van de rechter op haar kop gekregen. De rechter vernietigde de boetes die AFM aan twee grote accountantskantoren had uitgedeeld. Ik hoop dat de AFM in beroep gaat. Die boetes leken mij juist heel terecht.

De AFM had onderzocht of de accountantskantoren hun werk goed hadden gedaan. Van de 40 door de AFM gecontroleerde jaarrekeningen bleken er 18 ondeugdelijk. Bij die 18 hadden de accountants  de jaarrekening niet mogen goedkeuren. 18 op de 40; dat is bijna de helft. De AFM trok daaruit de conclusie dat deze kantoren hun zorgplicht niet goed hadden vervuld. En dus kregen die kantoren een boete.

KPMG (1,2 miljoen boete) en Deloitte (1,8 miljoen boete) accepteerden de boete, maar de twee andere accountantskantoren (PWC, 845.000 boete) en EY (2,2 miljoen boete) gingen in beroep. Het verweer: ja, er waren wel fouten gemaakt, maar dat betekent nog niet dat de zorgplicht is geschonden, want ‘ons kwaliteitsbeleid’ is prima op orde. De rechter oordeelde dat dat verweer steek houdt. Volgens de rechter mag de AFM aan het maken van fouten door individuele accountants niet de conclusie verbinden dat daarmee het kwaliteitsbeleid van het gehele kantoor niet deugt.

Die uitspraak van de rechter lijkt mij bedenkelijk. Natuurlijk: fouten worden overal gemaakt. Als bij controle van 40 dossiers blijkt dat er 1 of 2 niet in orde zijn, kan ik me voorstellen dat daar een individuele fout aan ten grondslag ligt. Dat is niet per se bepalend voor het kwaliteitsbeleid van een organisatie. Maar bij 18 van de 40 is dat anders. Dan is het geen individuele fout meer, dan is het een structureel probleem. Een kwaliteitsprobleem, zeg maar. Dat geldt temeer omdat de AFM in de twee jaar daarna nog eens 32 dossiers van deze kantoren heeft gecontroleerd. Daarvan bleken er 19 niet in orde. 19 van de 32; dat is meer dan de helft. Het lijkt dus erger geworden, ondanks dat deze accountantskantoren ná de eerste boetes beterschap beloofden en maar liefst 53 ‘verbetermaatregelen’ hadden toegezegd.

Als er bij een organisatie zoveel fouten worden gemaakt, die niet tijdig door die organisatie zelf worden ontdekt en gecorrigeerd, dan lijkt mij de conclusie gerechtvaardigd dat het kwaliteitsbeleid ten aanzien van de zorgplicht tekort schiet. Als dat niet zou mogen, maakt de rechter het werk van de AFM onmogelijk. Trouwens: ook aan het toezeggen van zoveel ‘verbetermaatregelen’ kun je toch al de conclusie verbinden dat die kantoren zelf ook vonden dat hun kwaliteitsbeleid tekort schoot.
Ik hoop van harte dat de AFM in beroep gaat. Ik wens AFM daarbij alle succes.