Geen contant geld meer in het betalingsverkeer: gaat Nederland Zweden achterna?

De Nederlandsche Bank (DNB) waarschuwde onlangs in het rapport ‘Visie op betalen 2018-2021’ voor een complete digitalisering van het betalingsverkeer. Hoewel het aantal cashbetalingen afneemt, heeft contant geld nog altijd een rol in onze samenleving, vindt DNB. Zweden daarentegen is hard op weg naar een ‘cashloze’ samenleving.

Zweden

De Zweden betalen maar 2 van de 10 aankopen met cash. In Nederland is iets minder dan de helft van alle betalingen in cash. Zelfs voor de kleinste bedragen wordt er in Zweden gepind. In het openbaar vervoer wordt al helemaal geen cash meer geaccepteerd, en ook veel winkels en restaurants nemen geen contant geld meer aan. Bij meer dan de helft van de 1.600 bankgebouwen kunnen Zweden al niet meer terecht voor een opname of storting.

Snelle ontwikkeling

Mogelijke verklaringen voor de snelle ontwikkeling in Zweden:

• De Zweden staan open voor technologische innovaties. Een voorbeeld is de mobiele applicatie Swish, geïntroduceerd door de 6 grootste banken van Zweden in 2012. Een groot succes: na 4 jaar gebruikt ruim de helft van de Zweden de applicatie. Onder de 30 jaar is dat zelfs 90%. Zweedse banken moedigen de technologische ontwikkelingen in het betalingsverkeer ook aan; voor hen zijn contanten vooral duur, want cash geld moet worden vervoerd, geteld en bewaakt.
• Ook een verklaring is misschien de lange samenwerking tussen banken. Dat leverde Swish op, maar ook een uniforme pinautomaat, de Bankomat, die elke Zweedse bankkaart accepteert en waardoor men overal met z’n bankpas terecht kan.
• Een andere mogelijke verklaring is het vertrouwen van de Zweden in hun bankwezen. Ze vertrouwen er zonder meer op dat een bank integer met hun geld omgaat.

Ook in Zweden protest

Hoewel het lijkt alsof de Zweden er niet wakker van liggen als cash zou verdwijnen, zijn er inmiddels verschillende initiatieven gestart voor het behoud van contant geld. De aangevoerde bezwaren tegen cashloos:

• Gewezen wordt op de kwetsbare groepen, zoals ouderen en gehandicapten: vaak hebben die moeite hebben met het onthouden van verschillende pincodes en met het bedienen van mobiele (ingewikkelde) telefoons.
• En misschien dat in de steden cashloos geen probleem is, maar voor de inwoners van het geïsoleerde noorden ligt dat anders. In afgelegen streken is de internetconnectie slecht en elektronisch betalen is daardoor soms onmogelijk, waardoor ze vaak niet zonder contant geld kunnen.
• Ook zijn er Zweden die erop wijzen dat volledig cashloos te gevaarlijk is. Wanneer een digitaal betalingssysteem wordt aangevallen of uitgeschakeld, is er geen betaalmethode om op terug te vallen. Dit kan een hele samenleving ontwrichten.
• Ander punt dat ook wordt aangevoerd is onze privacy: als álle transacties digitaal zijn, en dus álles te volgen is, in hoeverre komt dan de privacy in het geding?

Zweeds onderzoek in opdracht van Bankomat AB (verantwoordelijk voor de meeste geldautomaten in Zweden) toont aan dat 68% van de ondervraagden aangeeft in de toekomst de mogelijkheid te willen behouden om met contant geld te betalen, terwijl 25% voorstander is van een volledig cashloze samenleving, 7% wist het niet.

En in Nederland?

Volgens Betaalvereniging Nederland is het aantal pinbetalingen in 2017 met 7,8% gestegen ten opzichte van het jaar ervoor. Het aandeel contactloze betalingen op het totale aantal pinbetalingen is in 2017 meer dan verdubbeld, van 24% eind 2016 naar 49% eind 2017. Zie ook de factsheet van de betaalvereniging.

Pinnen en contactloos betalen blijven snel groeien in Nederland. Onder invloed van de toenemende druk op vervoerders voor meer veiligheid voor de chauffeurs wordt in Amsterdam inmiddels in het openbaar vervoer aan boord van bus/tram al geen contant geld meer geaccepteerd. Elders zijn de vervoerders ook druk bezig met het invoeren van het cashloos betalen. Arriva en Connexxion zijn sinds begin 2018 volledig cashvrij. In Den Haag hoopt HTM in de 2^de helft van 2018 over te gaan op cashloos in de trams.

“Dichterbij dan we denken”

Volgens Arjan Bol, countrymanager bij Mastercard Nederland, is met het vertrouwen in contactloos betalen een toekomst zonder cash “dichterbij dan we denken”. Hij denkt dat contant geld uiteindelijk zal verdwijnen. “Hoe snel we echter naar een cashloze samenleving gaan, is nog de vraag”, zo stelt hij op Banken.nl. De politiek speelt hier natuurlijk ook een rol in.

Een onderzoek van de Europese Centrale Bank eind 2017 laat een dalende lijn zien in het aantal contante betalingen. Uiteindelijk zal er nog een kleine groep overblijven die aan contant betalen de voorkeur geeft. Arjan Bol: “Je moet je dan afvragen of het rendabel is om voor die kleine groep te blijven investeren in de infrastructuur, het drukken van geld, pinautomaten en het bemannen van bankkantoren.”

Er zijn volgens Bol wel uitdagingen, zoals in het geval van storingen. Maar hij wijst erop dat de eisen die DNB stelt aan de beschikbaarheid van pinnen (de norm voor 2017 was 99,76%) in 2017 ruimschoots zijn gehaald.

Hij begrijpt dat er bij de digitalisering van betalingen zorgen zijn over de toegankelijkheid van online betalen. Bepaalde groepen, zoals ouderen, die moeite hebben met nieuwe technologie moeten misschien wennen aan een nieuwe manier van betalen. Daarom blijven een goede uitleg en educatie wel noodzakelijk, benadrukt hij.

Meer weten

Lees het DNB-rapport Visie op betalen

NIBE-SVV heeft verschillende paymentsopleidingen, waarin u meer te weten komt over de laatste ontwikkelingen op het gebied van betalingsverkeer.

Merkt u dat financial technology uw werk verandert? En wilt u daarom meer informatie over zaken als blockchain, bitcoin en andere cryptocurrencies? Of over PayPal, iDeal of contactloos betalen? Bij NIBE-SVV vindt u een ruim aanbod aan opleidingen op het gebied van toekomstgerichte ontwikkelingen voor de Financial Professional.