Gevolgen Europese milieurichtlijn voor aansprakelijkheid onvoldoende onderkend

De European Liability Directive (ELD) heeft als doel het beschermen van natuurgebieden en beschermde dier- en plantensoorten. Deze milieurichtlijn heeft ook verstrekkende gevolgen voor de aansprakelijkheid van bedrijven en instellingen. Maar dat is nog onvoldoende onderkend. De ELD is in Nederland geïntegreerd in de Wet milieubeheer en de Wet verontreiniging oppervlaktewater. Door deze milieufocus heeft de ELD vanuit aansprakelijkheidsoogpunt tot nu toe weinig aandacht gekregen. Dat is echter wel nodig, want de  huidige verzekeringsproducten als de milieuschadeverzekering (MSV) en AVB zijn niet ‘ELD-proof’.

De European Liability Directive (ELD) heeft  op tenminste 2 manieren verstrekkende gevolgen voor de aansprakelijkheid van bedrijven en instellingen:

• Ten eerste omdat de aansprakelijkheid op grond van de ELD leidt tot een nieuw schadebegrip. De aansprakelijkheid geldt namelijk ook als de zaken waaraan schade is veroorzaakt aan 'niemand' toebehoren en er geen marktwaarde voor geldt.
• Ten tweede maakt de richtlijn het mogelijk om de veroorzaker van een milieuschade aansprakelijk te stellen op basis van risicoaansprakelijkheid.

Nieuw schadebegrip

De ELD leidt tot de introductie van nieuwe schadesoorten, zoals bijvoorbeeld  ’schade aan natuurlijke habitats’ en ‘aantasting van de biodiversiteit’.  Er is dan geen sprake van een ‘schadelijdende derde’ (vaak een belangrijke voorwaarde voor aansprakelijkheid), maar bedrijven kunnen wel worden verplicht deze schade te herstellen. En naast deze herstelmaatregelen kunnen bedrijven ook verplicht worden voorzieningen aan te leggen die het ontstaan van milieuschade moeten voorkomen (preventieve maatregelen). De kosten hiervoor zijn voor de bedrijven zelf. De handhaving van de wet komt bij de overheid te liggen en eigenlijk kan iedereen een verzoek tot handhaving van de richtlijn indienen bij de overheid. In geval van schade is de overheid bevoegd de ernst van de schade te beoordelen en te bepalen welke herstelmaatregelen moeten worden genomen.

Risicoaansprakelijkheid

Bij risicoaansprakelijkheid speelt schuld geen rol. Als een bepaald risico zich voltrekt, dan is daarmee de aansprakelijkheid gegeven. Er hoeft hierbij geen sprake te zijn van verwijtbaar gedrag. Op grond van de richtlijn is voor bepaalde activiteiten alleen een samenhang tussen de vervuiling en de bedrijfsactiviteit voldoende om aansprakelijk te zijn. Dit heeft consequenties voor bedrijven en instellingen die actief zijn in de energie-, metaal-, minerale  en chemische industrie, het afvalbeheer, maar ook voor scholen en ziekenhuizen. Het verband tussen hun bedrijfsactiviteit en de eventuele verontreiniging is al voldoende om deze bedrijven en instellingen voor de kosten van sanering  aan te spreken. Voor andere bedrijven/activiteiten geldt op grond van de richtlijn uitsluitend een schuldaansprakelijkheid voor schade veroorzaakt aan beschermde natuurlijke habitats en soorten.

Gevolgen voor verzekeraars en adviseurs

Iedereen die een verzekeringsoplossing wil bieden met een volledige afdekking van het milieurisico, zal na een eerste inventarisatie van de bestaande verzekeringsproducten (zoals de MSV en de AVB, evenals de milieudekkingen in brandverzekeringen) tot de conclusie komen dat het bestaande productscala onvoldoende dekking biedt. De kosten van preventieve en herstelmaatregelen vallen namelijk niet onder de dekking. Nieuwe verzekeringsoplossingen zijn dus gewenst. Een aantal verzekeraars heeft inmiddels zogenaamde ‘stand-aloneproducten’ ontwikkeld met een specifieke ELD-dekking.

Kansen

Dit biedt bij uitstek kansen voor adviseurs om hun meerwaarde te tonen. Voor adviseurs is het belangrijk de risico’s te herkennen, kennis te hebben van de categorieën waarvoor risicoaansprakelijkheid geldt en dit met hun klanten te bespreken. Vervolgens is het zaak de verzekeringsbehoefte aan verzekeraars te communiceren zodat deze met passende oplossingen kunnen komen.

Meer weten?

NIBE-SVV biedt tal van opleidingen waarin de milieurisico’s aan bod komen:

• Branche varia - Algemene aansprakelijkheidsverzekeringen
• VP - Aansprakelijkheid
• Wft-Schade Bedrijven
• Wft-Volmacht Variaverzekeringen/A-Varia

Ook de nieuwe leergang Acceptant/schadebehandelaar aansprakelijkheidsverzekeringen, die in februari 2014 start, gaat in op het onderwerp.