Klimaatrisico’s: de gevolgen voor de adviseur

De klimaatverandering brengt klimaatrisico’s mee. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de verzekeraar, maar ook voor de verzekeringsadviseur. Wat zijn precies die gevolgen? En wat kunnen we nu al doen? Dit artikel doet een aanzet om deze twee vragen te beantwoorden.

Welke rol hebben verzekeraars in het klimaatdebat? Verzekeraars hebben in hun dienstverlening naar klanten in de eerste plaats een rol om klimaatrisico’s voor zichzelf te beperken, om zo hun betrouwbaarheid naar klanten te garanderen. Zo moeten zij klimaatrisico’s proberen in te schatten en eventuele nieuwe risico’s uitsluiten van hun dekkingen. De omvormer bij zonnepanelen is daar een dankbaar voorbeeld van.

Maar deze gedachtelijn gaat volstrekt voorbij aan de maatschappelijke rol van verzekeraars. En daarom is zij te beperkt en niet houdbaar. In Nederland heeft iedereen één of meerdere verzekeringen en dat maakt dat verzekeraars een vliegwiel kunnen zijn om klimaatrisico’s te beheersen. Om een paar voorbeelden te noemen:

• woonhuisverzekeringen met een klimaatbonus-malus of verhoogde isolatienormen om de huizenbezitter te stimuleren om groene daken aan te leggen of energiezuiniger te leven;
• goedkope pakketten om energieverbruik te meten en te sturen met bijvoorbeeld Internet-of-Things-toepassingen en apps op de telefoon;
• voordeelpakketten om tuinen ‘groener’ te krijgen, biodiverser te maken (minder tegels en gazons) en om regenwater vast te houden;
• autoverzekeringen met kortingen voor minder gereden kilometers (minder uitstoot) of stimulans voor biobrandstoffen;
• veel meer inzetten op duurzaam schadeherstel, zoals in de autoschades langzaam begint.

Deze voorbeelden gelden voor particuliere verzekeringen, maar kunnen ook voor de zakelijke markt opgaan. Hoewel ze dan veel specifieker zijn voor de betreffende ondernemer. En dat is ook logisch, omdat de zakelijke markt veel meer maatwerk behoeft.

Verzekeraars hebben al veel initiatieven ontplooid, maar zijn daarin nog reactief en intern gericht. Ze bekijken de impact van klimaatrisico’s op hun portefeuille en zijn verplicht om daarover te rapporteren in het jaarverslag. Er zijn op dit moment twee grondslagen waarop rapportages plaatsvinden: die van de Sustainability Accounting Standards Board (SASB) en het Global Reporting Initiative (GRI). Helaas sluiten deze nu onvoldoende op elkaar aan. Dus dit levert uitdagingen op voor de verzekeraars.

Impact underwriting

Bovenstaande voorbeelden zijn nog ondersteunende verzekeringsoplossingen die feitelijk niet differentiëren naar klantengroepen. Een wat ambitieuzere oplossing is om over te stappen op ‘impact underwriting’, vergelijkbaar met het impact beleggen.

‘Impact beleggen’ is een bekend begrip: een beleggingsstrategie om gericht in bedrijven te beleggen die de maatschappelijke doelstelling ondersteunen, zoals leveranciers van zonnepanelen of biobrandstoffen. Zo kan impact underwriting het proactief verzekeren zijn van organisaties die de klimaatrisico’s helpen beheersen.

De term ‘impact underwriting’ wordt nog niet actief gebruikt, maar dat zou de komende jaren zomaar kunnen veranderen. Deze praktijk kan een mogelijk klimaatlabel voor verzekeraars in de toekomst alleen maar verder ondersteunen.

De adviseur kan de klant helpen om de klimaatrisico’s in kaart te brengen en af te dekken

Daar waar traditionele schadeverzekeraars vaak voornamelijk fysieke risico’s verzekeren (brand of aansprakelijkheid) kunnen impact underwriters een breder pallet aan financiële verzekeringen gaan voeren. En dat is ook logisch: die organisaties die klimaatrisico’s helpen beheersen met technologie-oplossingen hebben niet alleen behoefte aan fysieke zekerheid maar ook aan financiële continuïteit op de middellange termijn. Dat maakt dat een dergelijke totaaloplossing wellicht vooral voor de hand ligt voor de grotere verzekeraars met voldoende kapitaal-slagkracht.

Een minder extreme manier van impact underwriting is het stellen van voorwaarden die de beheersing van klimaatrisico’s stimuleren. Te denken valt aan een minimaal energielabel bij woonhuis- of autoverzekeringen. En een andere manier is het zoeken naar specifieke klantengroepen die het beheersen van klimaatrisico’s ondersteunen. Bijvoorbeeld een actieve marketingbenadering van biologische boeren en die bedienen met het standaard productpallet.

Schoenmaker

Tijdens een recent online webinar van NIBE-SVV over klimaatrisico’s (hier terug te kijken) benoemde één van deelnemers de olifant in de kamer: waarom zouden verzekeraars en adviseurs deze handschoen moeten oppakken? En moet de verzekeringsbranche zich niet gewoon richten op het verzekeren? Kortom: schoenmaker blijf bij je leest ...

Gezien de recente aandacht van Europese toezichthouders en overheden voor klimaatrisico’s is deze visie niet meer zo lang houdbaar. Verzekeraars zullen op korte termijn aangesproken worden op hun klimaatbeleid. Zij zijn nu al verplicht om hun klimaatbeleid op te nemen in het jaarverslag. En ook De Nederlandsche Bank (DNB) zal naar verwachting in 2021 nog met aanvullende regels komen. DNB heeft in haar jaarverslag over 2020 al aangekondigd dat klimaatrisico’s belangrijker worden in het toezicht. En via dit toezicht komen klimaatrisico’s in de gehele distributieketen terecht.

Rol van de tussenpersoon

Juist in de zakelijke markt is een belangrijke rol voor de verzekeringsadviseur weggelegd. Hier zitten drie aspecten aan:

• Ten eerste kan de adviseur klanten helpen om hun klimaatrisico’s in kaart te brengen door op de juiste manier het gesprek te voeren. Omdat klimaatrisico’s niet zo urgent lijken te zijn, is er een valkuil om analyse en actie uit te stellen (zie mijn artikel in een eerdere editie van de Beursbengel, nr. 905). En juist de adviseur heeft hier een perfecte ingang om dat gesprek toch op te starten met de klant.
• Dat gesprek met de klant is overigens niet altijd eenvoudig. Het vergt een langere tijdshorizon om de klimaatmaatregelen in te passen in de organisatie, zowel het aanpassen van de strategie en marketing, als ook het realiseren van de eventuele terugverdientijd of omzetvergroting. Wat te denken van een directeur-grootaandeelhouder (DGA) die het bedrijf langzamerhand wil verkopen. Op dit moment wordt de waarde van klimaatrisico’s nog onvoldoende meegenomen bij de prijsbepaling van een onderneming. Een adviseur kan dan juist de extra waarde toelichten als klimaatrisico’s goed zijn beheerst. Over niet al te lange tijd zal dit ook onderdeel zijn van goed (verantwoord) ondernemerschap. Daarnaast kan een goede beheersing van klimaatrisico’s ook direct kostenbesparend zijn. Denk hierbij aan lagere energiekosten, beter hergebruik van afvalmaterialen, alternatief gebruik van brandstoffen en mogelijke subsidies. Los daarvan zijn er natuurlijk soms ook commerciële kansen.
• Ten tweede kan de adviseur de klant goed helpen om de klimaatrisico’s af te dekken. Dat kan met verzekeringsproducten, maar dat hoeft natuurlijk niet. Gewassenverzekeringen liggen voor de hand als voorbeeld, maar ook het verbeteren van de reguliere dekking van stormschades of opstal kan al helpen.
• Ten derde – en dat is misschien nog wel belangrijker – heeft de adviseur een ingang bij de verzekeraars om klantbehoeften duidelijk te maken en te zorgen dat de producten van de verzekeraars ook meegaan met hun tijd. Zodat er dus goede producten en diensten op het schap komen te liggen. De adviseur heeft hier een kans om de verbinding tussen de klantbehoefte en het aanbod van de verzekeraar te maken. Als individuele adviseur kan dat overigens lastiger zijn dan als gezamenlijke groep.

Verzekeraars zijn nog reactief en intern gericht, maar kunnen proactief de klimaatrisico's helpen beheersen

Concrete actie

Een logische vraag is: hoe kan de verzekeringsadviseur deze rol vervullen? Hij of zij is immers technisch of juridisch geschoold en deze klimaatkennis is nog relatief nieuw. Er zijn inmiddels zeer handzame scenariostudies voorhanden die de adviseur kan gebruiken om het gesprek met de klant te structureren en kanaliseren.

Voorbeelden zijn:

• CRO Forum ‘The heat is on − insurability and resilience in a changing climate’
  https://www.scor.com/en/expert-views/heat-cro-forums-latest-publication-climate-change;
• DNB-verkenning ‘De Nederlandse financiële sector veilig achter de dijken?’
  https://www.dnb.nl/actueel/algemeen-nieuws/dnbulletins-2017/toenemende-klimaatrisico-s-vragen-om-meer-aandacht-van-de-financiele-sector/;
• De speciale webpagina van het Verbond
  https://www.verzekeraars.nl/verzekeringsthemas/nieuwe-risicos/klimaat;
• Webpagina’s van milieuorganisaties als Milieudefensie en Stichting Milieu Centraal;
• Openbare klimaatscenario’s van bureaus, zoals De Ruijter Strategie (Nederlands) of McKinsey (wereldwijd).

Hier ligt ook een rol voor koepelorganisaties of verzekeraars om nog concretere handvatten te ontwikkelen om dat gesprek te voeren. Denk aan concrete brochures en beslisbomen die ondernemers helpen de klimaatrisico’s in kaart te brengen. Dat helpt ook om de adviseur te ontzorgen. Daarnaast zijn er ook diverse websites die de ‘footprint’ in kaart helpen brengen, hoewel (1) deze nog veelal op particulieren zijn gericht; en (2) deze veel benchmarks gebruiken, zoals het gemiddelde verbruik van elektrische apparaten of stookkosten. De berekeningen op werkelijke data zijn vaak nog lastig.

Het belangrijkste is dat er meerdere scenario’s op tafel liggen die allemaal de moeite van het analyseren waard zijn. Hoewel het in onze menselijke aard ligt om slechts één scenario te kiezen en ons daarop voor te bereiden, is het in deze fase belangrijk om je juist op meerdere scenario’s tegelijkertijd voor te bereiden. We weten immers niet welk scenario zich later zal voltrekken. De hiervoor genoemde scenario’s geven allemaal inzichten in hoe de toekomst zich kan ontwikkelen. Als de kans op een scenario groter is dan nul, dan loont het de moeite om je hierop voor te bereiden. En in geval van de verzekeringsadviseur: de klant helpen zich hierop voor te bereiden.

Tot slot

Klimaatrisico’s zullen de komende jaren steeds meer het debat beheersen in de verzekeringsbranche, dat is onvermijdelijk. De maatschappij en ook toezichthouders zullen daarop aandringen. Voor de adviseur is hier een rol weggelegd om met klanten meerdere mogelijke klimaatscenario’s door te lopen en eventuele risico’s voor de klant in kaart te brengen. Het is hun taak om die rol proactief te pakken en die van verzekeraars om hen daarbij te ondersteunen.

Dit artikel is eerder geplaatst in verzekeringsmagazine de Beursbengel en op kennisplatform FLINK. Het is geschreven door dr. ir. R. (René) Doff. Hij is docent Risicomanagement aan de Universiteit van Amsterdam en Chief Risk Officer van de UK P&I Club in Rotterdam.

Meer weten?

• Lees in een eerder artikel in de Beursbengel (nr. 905) over de klimaatrisico’s en de gevolgen voor de verzekeraar.
• Op kennisplatform FLINK vind je nog meer verzekeringstechnische artikelen over duurzaamheid. Nog geen abonnement op FLINK? Neem dan nu een (gratis) (proef)abonnement.