NIBE-SVV-webinar Sociale Zekerheid:

Geleidelijk op weg naar een stelselherziening 

De nieuwe regering werkt haar plannen voor de sociale zekerheid de komende jaren nader uit. Uiteindelijk leiden die plannen tot een stelselherziening. Maar dat zal heel geleidelijk gaan. Dit is de verwachting van Janthony Wielink. Hij was op 11 april 2022 te gast tijdens het NIBE-SVV-webinar over sociale zekerheid.

Voor de derde keer op rij organiseerde NIBE-SVV een webinar over sociale zekerheid. Deze keer ontving directeur Jeanette Hadderingh Janthony Wielink, directeur van Enkwest Opleiding en Advies en specialist in sociale zekerheid en inkomensverzekeringen. 

Wat kunnen we verwachten van de nieuwe regering?

“Een tijd lang is er weinig beweging geweest”, aldus Wielink. Daar lijkt nu verandering in te komen. In het coalitieakkoord van de nieuwe regering staan echter weinig concrete plannen. Wat er precies gaat gebeuren is onzeker. Wel zijn de grote lijnen zichtbaar. De zaken die de nieuwe regering naar verwachting zal oppakken, betreffen onder andere de loondoorbetaling, de WIA, de WGA en Ziektewet, deeltijd-WW en de verplichte AOV.

Wat is er van de loondoorbetalingsplannen over?

De vorige regering was van plan om voor de mkb-bedrijven de loondoorbetalingsperiode bij ziekte van twee jaar terug te brengen tot één jaar. Dat bleek lastig. Minister Koolmees introduceerde toen als alternatief de mkb-verzuimontzorgverzekering. 

De nieuwe regering heeft in haar regeerakkoord aangegeven de loondoorbetaling bij ziekte weer op te willen pakken. Nadrukkelijk wil de regering de sociale partners betrekken bij de plannen. De SER heeft onlangs een advies gegeven en stelt voor de tweejaarsperiode te handhaven. 

Daarnaast ligt er nog een rapport van de commissie-Borstlap. Dat rapport wordt ook genoemd in het regeerakkoord. Daarin wordt gesproken over een loondoorbetalingsperiode van één jaar.

Wielink concludeert dat het in elk geval lang zal duren. Aangezien de regering de sociale partners erbij wil betrekken en die moeten het natuurlijk samen eens worden. 

Wat zijn de plannen van Rutte IV voor de WIA?

Rutte IV omarmt het advies van de SER, stelt Wielink. De SER wil de ondergrens van de WIA aanpassen van 35% naar 15% arbeidsongeschiktheid. De reden is dat de groep die niet in aanmerking komt voor de WIA en in de WW terechtkomt (de 35-minners), geen re-integratieondersteuning krijgt. De tweede reden is dat 35-minners geen inkomenszekerheid hebben, waar Nederland volgens een ILO-verdrag (ILO: International Labour Organisation) wel aan gehouden is.

Dit betekent dat de WIA-instroom zal toenemen, aldus Wielink. Minister Koolmees heeft eerder berekend dat de extra kosten structureel op 430 miljoen euro per jaar zullen uitkomen.

Ter compensatie van die extra instroom is er het idee om de toerekening aan bedrijven terug te brengen van tien jaar naar vijf jaar. Je hebt dan wel meer WIA-instromers, maar voor werkgevers een kortere toerekeningsperiode. 

Dit is ook gunstig voor UWV. Dit plan levert UWV namelijk vijf jaar minder ‘gedoe’ op. “Daar krijgt UWV als het ware capaciteit door”, stelt Wielink. UWV staat onder onhoudbare druk, en volgens hem is dit een van de dingen waarmee UWV te ontlasten is.

Verandert de financieringswijze van WGA en Ziektewet?

Hoe de financieringswijze van WGA en ZW eruit gaat zien, weet hij niet: “Het is kijken in een glazen bol”. De mogelijkheid bestaat dat de toerekening van de schadelast aan bedrijven losgelaten wordt. 
Als alternatief wordt nagedacht over een vergelijkbaar systeem als bij de WW. In de WW is men afgestapt van sectorpremies en overgegaan op premies op basis van het soort werknemerscontract (vast of flex). De gedachte erachter is dat de werknemer met een flexibel contract meer risico loopt om in de WW te komen. Een werkgever betaalt dus meer premie voor een werknemer met een flexibel contract. Zoiets zou ook kunnen bij de WGA en ZW. 

Wat zijn de plannen voor een deeltijd-WW?

Tijdens de coronaperiode wilden veel bedrijven afschalen en konden dat niet. In plaats van een deeltijd-WW werd het toen ondersteuning via de NOW-regeling. Volgens Wielink staat de deeltijd-WW nu weer opnieuw op de agenda. 

Komt er een verplichte AOV voor zzp’ers?

Van de deelnemers die tijdens het webinar meededen aan de poll, antwoordde 64% ‘ja’ en 35% ‘nee’ op de vraag ‘hebben we over drie jaar een verplichte AOV voor zzp’ers?’. Wielink denkt dat de verplichte AOV er wel komt, maar niet zo snel, niet in drie jaar. De politieke wil is er volgens hem wel. Maar hij vraagt zich af of de belastingdienst en UWV in korte tijd in staat zijn om dit op te tuigen. 

Hij wijst ook op het rapport van de commissie-Borstlap die voor de wat langere termijn een basisuitkering voorstelt, voor zowel werknemers als zzp’ers die uitvallen. Vergelijkbaar met de vroegere AAW. Wielink: “Mijn gevoel zegt me dat de verplichte AOV de basis van de basisuitkering zal worden.” Die zal dan op het niveau van het minimumloon liggen, denkt hij. Wil je meer, dan zou je een upgrade (meer dekking, hogere uitkering), eventueel ook collectief, kunnen regelen.

Advies aan adviseurs

Probeer vooral bij te blijven, adviseert Wielink adviseurs. Het is complex, dat realiseert hij zich. Probeer feeling te houden met de ontwikkelingen. Die hebben namelijk gevolgen. Gaat de loondoorbetaling veranderen, dan heeft dat effect op de verzuimverzekering voor mkb’ers. Als de ondergrens van de WIA verandert, dan gaan alle WIA-verzekeringen veranderen. Als de toerekening naar vijf jaar gaat, dan is dat ook van invloed op de eigenrisicodragersverzekeringen.

“Voor veel werkgevers zijn de ontwikkelingen moeilijk bij te benen. Dus het is belangrijk dat een adviseur bijblijft en zijn klant aan de hand meeneemt in die ontwikkelingen.”

Stelselherziening sociale zekerheid?

Op de vraag van Jeanette Hadderingh of er een stelselherziening van de sociale zekerheid op komst is, zegt hij: “Als we nu constateren dat het anders moet, ga er dan maar vanuit dat het een hele poos duurt voor het zover is. Lubbers zei in 1990 dat Nederland ziek was. En in 2005 kwam de WIA.” Hij verwacht dat op langere termijn wel grote stappen gezet gaan worden. “Maar het zal geleidelijk gaan.”

Volgens hem zijn de grote lijnen wel zichtbaar. In het nieuwe regeerakkoord wordt het advies van de SER aangehaald en het rapport van de commissie-Borstlap. Die twee zijn dus relevant. Ook speelt de visie van de Stichting van de Arbeid mee. Die heeft aangegeven dat de beoordeling van de mate van arbeidsongeschiktheid voor de WIA realistischer moet. 

Webinar terugkijken?

Niet alle ontwikkelingen die tijdens het webinar aan bod kwamen, zijn in dit artikel behandeld. Wil je het webinar nog eens terugzien? Of heb je het webinar op 11 april niet kunnen bekijken?

Het webinar kijk je kosteloos terug via deze link: nibesvv.nl/webinar/webinar-sociale-zekerheid.